ผมว่าหลายคนคงจะมีเหตุการณ์เซ็ง ๆ เมื่อเห็นภาพถ่ายด้วยมือถือของคนอื่นที่ถ่ายเก่งกว่า สวยกว่า ของเรา เคยสงสัยหรือเปล่าว่ามีข้อผิดพลาดอะไรในการถ่ายรูปของเราไหม? ในวันนี้ผมได้รวมข้อผิดพลาดที่มักจะเกิดขึ้นเมื่อถ่ายภาพด้วยกล้องมือถือกันครับ แล้วลองนำไปเปรียบเทียบกับวิธีการถ่ายของตัวเอง แล้วค่อย ๆ แก้ไขเพื่อให้ภาพถ่ายของเราดีขึ้นนะ
1. ไม่มีจุดโฟกัสในภาพ
จุดโฟกัสในนี้ไม่ใช่เอานิ้วไปจิ้ม นี่แนะ โฟกัสแล้ว ไม่ใช่นะ 555 อันนี้หมายถึงภาพของเราทั้งภาพเนี่ย มันคือเรื่อง 1 เรื่องในภาพ ในภาพเนี่ยมีจุดสนใจ เรื่องหลักของเนื้อหาในภาพไหม อันนั้นแหละเรียกว่าจุดโฟกัสในภาพ (จุดที่ให้คนดูต้องโฟกัสในภาพน่ะนะ)
ลองดูภาพกำแพงด้านล่างเป็นตัวอย่าง เป็นภาพถ่ายที่มันไม่มีอะไรให้น่าสนใจในภาพเลย ไม่มีจุดโฟกัส เป็นแค่กำแพงที่ไม่มีเรื่องราวอะไร คนดูก็คงจะงง ๆ ว่ามันคือภาพที่จะบอกอะไรเหรอ?
นั่นแหละเป็นประเด็นที่เราต้องแก้ไขว่าเราควรจะให้ภาพของเรามีจุดที่ต้องโฟกัสด้วยนะ เรื่องนี้แหละเรื่องหลัก เดี๋ยวไปดูภาพกำแพงที่มีจุดโฟกัสกันว่าจะเป็นยังไง
นี่ไง สถานที่เดียวกันแต่ว่ารอให้คนขี่จักรยานผ่านมาในภาพ ทำให้ภาพมีเรื่องราวว่าคนขี่จักรยานนะ แล้วในเมืองเป็นแบบนี้ นี่เป็นประเด็นสำคัญที่เราต้องถามตัวเอง และตอบตัวเองให้ได้ด้วยว่า ภาพที่เราจะถ่ายมีจุดสนใจหรือเรื่องราวอะไรบ้าง แล้วเราถ่ายภาพให้มันตอบคำถามเหล่านั้นผ่านภาพของเราได้ไหม ถ้าไม่ได้ก็ต้องฝึกนะครับ
เดี๋ยวเราไปดูภาพต่อไป ภาพนี้เป็นภาพก้อนหินที่ไม่มีจุดสนใจอะไร และรูปทรงก้อนหินมันก็เหมือน ๆ กันเดี๊ยะ แล้วคนดูก็เกิดคำถามว่ามันคืออะไรล่ะเนี่ย
ทีนี้เราละใช้ก้อนหินสีอื่นใส่ลงไป (หรือมันคือก้อนอิฐหว่า) แม้ว่าสถานที่มันจะเหมือนกัน แต่คราวนี้มีจุดโฟกัสในภาพ แม้มันจะไม่มีความหมายมากมายเหมือนภาพ Landscape ที่เราเคยเห็นแต่ว่ามันดึงดูดสายตาเราได้อย่างชัดเจนเลย แล้วมันดูน่าสนใจด้วย
เพราะงั้นผมย้ำอีกรอบนะว่า จะถ่ายรูปอะไร แล้วอยากให้คนดูอะไร ก็ต้องคิดให้ออก ติดเป็นนิสัยโดยธรรมชาติเลยว่า จุดโฟกัสหลักของเรื่องราวในภาพของเราคืออะไร แล้วก็ถ่ายออกมาเพื่อให้คนอื่นเข้าใจเรื่องราวในภาพเหมือนที่เราเข้าใจครับ วันนี้มองหาจุดโฟกัสของเราได้แล้วนะ
2. โฟกัสพลาด โฟกัสไม่เข้า โฟกัสหลุด
ทั้งสามอย่างที่พูดมาคือความหมายเดียวกันแหละ แล้วมันก็เป็นเรื่องพลาด ๆ แบบคลาสสิคที่ไม่น่าจะพลาดกัน แต่ก็มีให้เห็นประจำเลย เมื่อเราได้จุดสนใจในภาพของเราแล้วหน้าที่เราคือ ทำการโฟกัสให้มันเข้า ทำให้จุดโฟกัสมันชัดซะ
วิธีง่าย ๆ คือการใช้นิ้วจิ้มไปที่จุดที่เราจะโฟกัสเบา ๆ และเช็คหลังจากถ่ายด้วยว่าโฟกัสเข้าหรือเปล่า เพราะบางทีระหว่างเรากดถ่าย วัตถุมันขยับ ภาพก็จะเบลอได้ครับ
นอกจากนี้ลองฝึกกับการโฟกัสวัตถุเล็ก ๆ ให้ชัดด้วย พวกดอกไม้เล็ก ๆ มันโฟกัสยาก และระยะโฟกัสใกล้สุดมันจะมีนะ บางทีเราเข้าใกล้มากมันก็โฟกัสไม่เข้า หรือโฟกัสยากเหมือนกัน อาจจะต้องหาเลนส์มาโครสำหรับโฟกัสระยะใกล้ไว้บ้าง ถ้าต้องการให้ภาพถ่ายแนวมาโครมันชัดเจนครับ
3. ถ่ายภาพติดมืดเกินไปบ้าง หรือติดสว่างจ้าเกินไปบ้าง
สายตาของเรามันมหัศจรรย์มาก เพราะว่าเวลาที่เจอพื้่นที่มืดและสว่างในเวลาเดียวกัน สถานที่เดียวกัน สายตาเราจะมองเห็นรายละเอียดนะ แต่ถ้าเป็นกล้องดิจิตอลมันไม่เหมือนสายตาของเรา กล้องดิจิตอลจะคำนวณภาพตามสภาพแสงที่เราตั้งค่าไว้
โดยปกติกล้องจะเลือกบันทึกไม่ให้แสงหลุดสว่างไปหรือมืดไป พยายามให้ได้ค่ากลาง ๆ เพราะงั้นเวลาถ่ายภาพกล้องเขาวิเคราะห์ไม่ออกหรอกว่าภาพนี้มันควรสว่างกว่านี้ หรือควรมืดลง ลองดูภาพนี้ได้ครับ เป็นตัวอย่างของภาพที่มืดเกินไปหน่อย
แล้วภาพที่สว่างเกินไปเป็นยังไงล่ะ เดี๋ยวดูด้านล่างนี่เลยจะเห็นว่าสภาพแสงมันโอเวอร์มากเกินไป
ดังนั้นวิธีแก้ไขคือ เมื่อเราโฟกัสไปที่วัตถุแล้ว เราควรจะมองให้ออกว่าค่าแสงที่เราได้นั่นมันถูกต้อง หรือมันดีแล้วจริง ๆ หรือเปล่า ถ้ามันผิดพลาด มืดไปหรือสว่างไป ก็ทำการลดหรือเพิ่มแสงให้เหมาะสมซะเลย (ต้องถ่ายภาพบ่อย ๆ หรือสังเกตภาพบ่อย ๆ จะชำนาญมากขึ้น ไม่ยากนะ)
4. ถ่ายภาพเบลอเพราะกล้องขยับบ้าง มือสั่นบ้าง
แม้ว่าเราจะกดโฟกัสให้เข้าแล้วก็ตาม แต่โอกาสที่ภาพเบลอมันก็มีได้เนื่องจากอาการกล้องสั่น แม้ว่าจะเล็กน้อยแต่มันมีปัจจัยอยู่นะว่าทำไมภาพเบลอ
การสั่นของกล้องมันเป็นเรื่องปกติ แต่ในภาวะที่แสงน้อยกล้องจะลดความเร็วชัตเตอร์ลง เพื่อให้แสงเข้าที่กล้องมากขึ้น (เคยเขียนเรื่องนี้ไว้ในหัวข้อพื้นฐานของการถ่ายภาพ) กล้องมือถือสังเกตได้ว่าเวลาที่อยู่ในที่แสงน้อย ชัตเตอร์กล้องมันจะลั่นช้าลง เพื่อเลี่ยงการที่กล้องจะต้องดัน ISO แล้วภาพมี Noise นั่นเองครับ
มีหลายวิธีที่จะทำการป้องกันเรื่องนี้ได้ครับ แต่ก็ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ที่เหมาะสมด้วยนะในการที่เราจะเลือกว่าควรใช้เทคนิคอะไรดี อย่างการถ่ายภาพ Landscape เราอาจจะต้องเลือกใช้ขาตั้งกล้องเล็ก ๆ หรือว่าวางกล้องไว้กับอะไรที่มันนิ่ง ๆ เพื่อไม่ให้กล้องสั่นไหวครับ (ขนาดกล้อง mirrorless หรือ dslr ยังต้องมีขาตั้งเลย ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร)
แต่มันก็ไม่ใช่ทุกครั้งที่เราจะพกขาตั้งไปตลอด (ทำได้ก็บ้าไปแล้ว) เพราะงั้นวิธีเรียบง่ายคือเราอาจจะต้องเอาศอกค้ำไว้กับหน้าท้องหรือตัวของเรา แล้วประคองกล้องไว้ให้นึ่ง ๆ กลั้นหายใจนิดหน่อย อันนี้มันเทคนิคเบสิกของคนถ่ายรูปเลยนะ เพื่อลดการสั่นไหวของกล้อง
นอกจากนี้ยังมีวิธีนี้ด้วยคือการขยับเฟรมภาพ หรือหาวิธีที่จะทำให้ภาพที่เราถ่ายมีแสงมากขึ้น อาจจะใช้โคมไฟฉายเข้าไป หรือเปลี่ยนมุมถ่ายที่มันมีแสงเพียงพอครับ
ต่อมาคือถ้าเรื่องทั้งหมดมันยากไป เราก็ใช้วิธีสุดท้ายก็คือเลือกใช้โหมดแมนนวล เลือกความเร็วชัตเตอร์ให้มันเร็วพอที่จะหยุดภาพไว้ได้ แล้วก็ใช้ ISO ที่สูงขึ้นแทน พวกโหมดแมนนวลมันตั้งได้อยู่แล้วครับ วิธีนี้ก็จะสะดวกสุดแต่มีข้อเสียคือ Noise มันอาจจะเยอะขึ้นจากเดิม ก็ดีกว่าภาพเบลอแหละนะ
มีวิธีเสริมคือเราสามารถนำภาพที่ Noise เยอะ ๆ ไปแต่งเป็นโทนฟิล์ม โทนขาวดำ อะไรก็ได้ว่ากันไป เพื่อให้ภาพถ่ายมันดูดีขึ้น และลดข้อเสียในภาพลงเนอะ หรืออาจจะถ่ายภาพเบลอ ๆ แล้วเล่นเอฟเฟคเบลอหมุน ๆ บ้างก็ได้นะ แหกกฎบ้างไม่มีใครว่าอะไร ^^
5. คอมโพซิชั่นของภาพไม่โอเค
การจัดคอมโพซิชั่น หรือจัดองค์ประกอบภาพมันเป็นเรื่องที่ใช้ได้กับทุกกล้องบนโลกใบนี้ ถ้าพูดเรื่องเทคนิค ไม่ว่าเราจะตั้งค่ากล้องให้ดี ใช้ฟิลเตอร์สีที่โคตรจะอาร์ต ความละเอียดกล้องเป็นสิบ ๆ ล้านพิกเซล แต่คอมโพซิชั่นไม่ดี ภาพมันก็ไม่ดีเลยแหละ แล้วเราควรทำยังไงล่ะ? ลองดูภาพตัวอย่างแรกก่อน เป็นคอมโพซิชั่นที่อาจจะดีสำหรับหลายคนก็ได้ แต่มันยังทำอะไรได้อีก
ข้อผิดพลาดหลัก ๆ ของหลายคนคือ การวางตำแหน่งของขอบฟ้าไว้ตรงกลางภาพ แต่ที่จริงแล้วเราสามารถปรับปรุงองค์ประกอบให้มันดีกว่านั้นได้นะ ลองจัดคอมโพซิชั่นใหม่ตามภาพด้านล่างนี้ดู แล้วเดี๋ยวมาดูเหตุผลกัน
ภาพด้านบนมันเป็นภาพที่ถูกจัดวางด้วยการใช้กฎสามส่วน เคยได้ยินบ่อยล่ะสิ เพราะผมก็เขียนเรื่องนี้หลายรอบแล้วเหมือนกัน กฎสามส่วนเป็นการแบ่งสัดส่วนภาพให้เกิดการสมดุลครับ เป็นพื้นฐานของการถ่ายภาพอย่างหนึ่งเลย
กล้องมือถือเราจะสามารถเปิดตารางเส้นการแบ่งส่วนสามส่วนนี้ได้อยู่แล้วเนอะ แต่วิธีการจัดวางแบบนี้คือเราต้องให้ Subject ไม่ว่าจะเป็นตัวแบบหรือวัตถุก็ตามแต่อยู่บนจุดตัด 9 ช่อง จุดใดจุดหนึ่งที่มันเป็นจุดตัด ส่วนไหนก็ได้ จุดนั้นจะได้รับความสนใจจากสายตาได้มาก ลองจัดองค์ประกอบดูได้ครับ
นอกจากนี้แล้วเรายังสามารถใช้การจัดเส้นนำสายตาของภาพเข้าไปด้วยก็ได้ ทำให้ภาพดูน่าสนใจมากขึ้นครับ เป็นการจัดองค์ประกอบที่สำคัญอย่างหนึ่งเหมือนกัน
เอาเป็นว่าคนที่ยังไม่รู้ว่าจะจัดองค์ประกอบภาพยังไงดี ผมได้รวบรวมการจัดองค์ประกอบทั้ง 20 แบบที่น่าสนใจไว้แล้ว คลิกที่นี่ก็ได้นะครับ
6. พื้นหลังรก
บางครั้งเราก็จดจ่ออยู่กับเนื้อเรื่องหลักในภาพของเรา จนเราลืมไปว่าพื้นหลังก็เป็นส่วนสำคัญเหมือนกัน พื้นหลังรก ๆ ในภาพมันทำให้ภาพรวมของเราดูแย่ไปหมด ซึ่งอะไรบ้างที่เราควรสังเกต
อาจจะมีขวดพลาสติกอยู่ หรือพื้นหลังที่เป็นผนังสีอาจจะดูแย่ หรือดูสกปรก อาจจะเป็นสิ่งอื่นที่ไม่เกี่ยวกับเนื้อหาในภาพเราเข้ามาในเฟรมก็ได้ ดังนั้นเราควรใส่ใจกับพื้นหลังสักหน่อยก่อนที่จะทำการถ่ายภาพ เพื่อให้ภาพของเราดูดีที่สุด และสื่อสารเรื่องราวได้อย่างชัดเจนที่สุดครับ ถ้าหากว่าเราไม่สามารถแก้ไขกับพื้นหลังที่เกิดขึ้นได้ ให้เราลองเปลี่ยนมุมมองใหม่ดู เผื่อมีมุมที่สวยกว่าปัจจุบันเนอะ
ลองดูจากภาพใบเฟิร์นนี้ได้ พื้นหลังมันรกและรบกวน Subject หลักอย่างมากเลย มันทำให้ดูยุ่งเหยิงและคนดูโฟกัสยากทีนี้
เราลองเปลี่ยนมุมภาพใหม่ด้วยการถ่ายภาพจากมุมต่ำ และแต่งภาพเพิ่มขึ้นอีกนิดหน่อยเพียงเท่านี้ภาพก็จะไม่ดูรกแล้วครับ
7. ตัวแบบหลักอยู่ไกลเกินไป
บางครั้งเราอาจะมีเรื่องราวที่น่าสนใจแล้วแหละ มุมภาพก็เริ่มมาละ แต่ว่าเราไม่เข้าใกล้กับตัวแบบ หรือเรื่องหลักนั้นได้มากพอ มันอาจจะเล็กเกินไป หรือดูในภาพรวมแล้วดูไม่มีน้ำหนัก
หากตัวแบบหลักในภาพของเราดูไม่หนักแน่น เรื่องราวในภาพดูหลวม ๆ สื่อสารอาจจะไม่ชัดเจน ให้เราลองเข้าไปใกล้กับ Subject มากขึ้น เพื่อให้ภาพมันดูดีขึ้นนั่นเอง เราไม่ต้องกลัวที่จะเข้าใกล้แล้วถ่ายภาพจนเต็มเฟรม มันทำให้ภาพดูมีพลังและดูเต็ม ๆ เน้น ๆ ในภาพ และการเข้าใกล้ช่วยให้มองเห็นถึงรายละเอียดเล็กน้อยอีกด้วย
บางครั้งเราอาจจะต้องอดใจรอให้เหตุการณ์ของเรื่องราวมาโผล่ตรงหน้า เช่น เราอาจจะถ่ายรูปคนกำลังเล่นกีฬา ซึ่งเราไม่สามารถเข้าใกล้ตัวแบบได้ ดังนั้นเราก็ต้องรอจนกว่าเหตุการณ์นั้นจะเข้ามาใกล้ ๆ ค่อยถ่ายครับ
แต่ว่าบางครั้งเราอาจจะไม่ต้องเข้าหาตัวแบบเยอะขนาดที่กล่าวไปข้างต้นได้ (การถ่ายภาพไม่มีกฎตายตัว) เพราะงั้นการถ่ายภาพบางเหตุการณ์ เช่น การถ่ายภาพให้แสดงถึงความยิ่งใหญ่ของธรรมชาติ ซึ่งใหญ่กว่ามนุษย์ เราอาจจะเลือกถ่ายให้ตัวแบบตัวเล็ก ๆ และเล่าเรื่องราวให้มากขึ้นก็ได้นะ
8. เผลอใช้ Digital Zoom
ความสามารถหลักของกล้องดิจิตอลมีมากเลยครับ แต่บางครั้งมันก็สร้างเรื่องวุ่น ๆ ได้เหมือนกันอย่าง Digital Zoom มันเป็นการซูมโดยขยายภาพจากไฟล์ดิจิตอลตัวเดิมนั่นแหละ ข้อเสียมันเกิดขึ้นมหาศาลครับ
มันทำให้ภาพถ่ายของเราแตก และคุณภาพของไฟล์มันลดลงอย่างมากเลยแหละครับ ลองดูภาพด้านล่างได้เพราะภาพมันรายละเอียดหายไปอย่างชัดเจนมาก ๆ แย่เลยเนอะ
ดังนั้นการถ่ายภาพแนวนี้เราอาจจะเลือกที่จะเข้าใกล้ตัว Subject ในภาพเลยครับ เพื่อที่จะให้ภาพของเรามีรายละเอียดที่ชัดเจน สื่อสารได้เข้าใจง่ายครับ
9. แต่งภาพหนักมือเกิน
การที่เรามีแอพพลิเคชั่นใช้สำหรับแต่งภาพ หลายคนที่เริ่มต้นถ่ายภาพใหม่ ๆ จะมีอาการแต่งภาพหนักมือ สีเข้มมากก็มี ดังนั้นไม่ว่าเราจะพึ่งพาอาศัยแอพพลิเคชั่นในการตกแต่งเพิ่ม แต่ควรวางให้อยู่ในความพอดีด้วย และพึงระลึกไว้เสมอ ภาพถ่ายที่ดีคือเล่าเรื่องได้ดี ไม่ใช่แต่งหนักมือจนเรื่องราวมันสื่อสารไม่ได้
จากภาพตัวอย่างที่ให้มาคือการแต่งภาพที่หนักเกินไป ทำให้ภาพดูแปลก ๆ ดูไม่เหมือนภาพถ่ายบ้าง หรือสีสันมันเยอะเกินไป ดังนั้นการที่เราจะแต่งภาพอะไร ควรค่อย ๆ ปรับให้มันดูเหมาะสมครับ แรก ๆ ต้องมีบ้างแหละที่หนักมือ แต่ให้ระมัดระวังในการตกแต่งด้วยนะครับ